Γράφει η Ραφαέλα Ζαχαριά, Ψυχολόγος-Εκπ.Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια Τμήματος Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων, Κέντρο Παιδιού και Εφήβου.
Το καλοκαίρι, στις περισσότερες σύγχρονες κοινωνίες, παρουσιάζεται ως περίοδος ευεξίας, κοινωνικότητας και συναισθηματικής ανανέωσης. Τις περισσότερες φορές, η περίοδος αυτή, συνδέεται με ξεκούραση, διακοπές, καλή διάθεση και κοινωνικές δραστηριότητες. Η εικόνα αυτή ενισχύεται έντονα και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθώς και από τις κυρίαρχες πολιτισμικές αφηγήσεις, οι οποίες προβάλλουν την εποχή αυτή ως κατεξοχήν περίοδο ευτυχίας και ανεμελιάς. Ωστόσο, η εμπειρία αυτή δεν είναι καθολική. Δεν βιώνουν όλοι οι άνθρωποι το καλοκαίρι με τον ίδιο τρόπο και αυτή η διαφορετική εμπειρία συχνά δεν αναγνωρίζεται.
Για αρκετούς, ειδικά σε συνθήκες οικονομικής αστάθειας ή κοινωνικών περιορισμών, το καλοκαίρι μπορεί να συνοδεύεται από αισθήματα απογοήτευσης, μοναξιάς, άγχους και αυξημένης συναισθηματικής πίεσης. Η αδυναμία πρόσβασης σε διακοπές, η παραμονή στην εργασία χωρίς διάλειμμα, καθώς και η απουσία υποστηρικτικού κοινωνικού περιβάλλοντος, ενδέχεται να εντείνουν το αίσθημα αποκλεισμού.
Πολλές φορές παρατηρείται οτι η ψυχική επιβάρυνση επιδεινώνεται όταν το άτομο συγκρίνει τη δική του πραγματικότητα με τις εξιδανικευμένες εικόνες ευτυχίας που συχνά προβάλλονται από τα social media. Συχνά, τα social media λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές κοινωνικών προσδοκιών. Η συνεχής προβολή ευτυχισμένων στιγμών, εξιδανικευμένων σωμάτων, λαμπερών διακοπών και έντονης κοινωνικής ζωής δημιουργεί έναν ψηφιακό καθρέφτη, στον οποίο πολλοί συγκρίνουν τη δική τους πραγματικότητα και νιώθουν ανεπαρκείς ή «εκτός». Η κοινωνική σύγκριση, όταν λειτουργεί χωρίς επίγνωση ή φίλτρο, μπορεί να έχει άμεσες συνέπειες στην ψυχική ευημερία, μειώνοντας την αυτοεκτίμηση και ενισχύοντας το αίσθημα μοναξιάς.
Ενδεικτικά, οι παράγοντες που συμβάλλουν στην επιδείνωση της διάθεσης κατά την καλοκαιρινή περίοδο και τους θερινούς μήνες είναι πολυδιάστατοι και αλληλοσυνδεόμενοι.
• Αρχικά, η αλλαγή στη ρουτίνα αποτελεί σημαντικό παράγοντα. Η μετάβαση από μια σταθερή καθημερινότητα σε πιο ελεύθερες, αλλά συχνά απρόβλεπτες συνθήκες, μπορεί να διαταράξει το βιολογικό και ψυχολογικό μας ρυθμό. Πολλά άτομα δυσκολεύονται στις αλλαγές.Η έλλειψη δομής και οργάνωσης στις καθημερινές δραστηριότητες οδηγεί συχνά σε αίσθημα αποδιοργάνωσης και άγχους.
• Επιπλέον, η θερμική δυσφορία και η αυξημένη έκθεση στη ζέστη επηρεάζουν αρνητικά τον ύπνο και την ενέργεια, παράγοντες που συνδέονται άμεσα με την ψυχική ευεξία. Η διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού, δηλαδή του εσωτερικού μας «ρολογιού», λόγω αλλαγών στις ώρες έκθεσης στο φως και την ώρα ύπνου, μπορεί να προκαλέσει κόπωση, ευερεθιστότητα και μειωμένη διάθεση.
• Η ενίσχυση της κοινωνικής σύγκρισης, κυρίως μέσω της χρήσης των social media, λειτουργεί ως ψυχολογική επιβάρυνση, όπως έχει τεκμηριωθεί σε πληθώρα μελετών. Η προβολή «ιδανικών» στιγμών ευτυχίας και επιτυχίας δημιουργεί ένα πρότυπο που συχνά απέχει πολύ από την προσωπική εμπειρία του ατόμου, οδηγώντας σε αισθήματα ανεπάρκειας και αποξένωσης ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου το άτομο δεν περιβάλλεται από υποστηρικτικό περιβάλλον και σταθερές φιλικές ή συντροφικές σχέσεις.
• Τέλος, ιδιαίτερα επιβαρυντικός είναι και ο ψυχικός αντίκτυπος της κοινωνικής προσδοκίας για θετικά συναισθήματα και διασκέδαση κατά τους θερινούς μήνες και της πεποίθησης ότι “το καλοκαίρι είναι η πιο ευτυχισμένη εποχή του χρόνου”. Αυτή η συλλογική προσδοκία αυξάνει την εσωτερική πίεση και το στρες, καθώς όσοι δεν αισθάνονται ευχάριστα, ενδέχεται να αμφισβητήσουν την εγκυρότητα των συναισθημάτων τους.
Κλείνοντας, σε κάθε εποχή, η φροντίδα της ψυχικής μας υγείας αξίζει χώρο και σημασία ανεξάρτητα από τις κοινωνικές νόρμες. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε και να αποδεχόμαστε την ποικιλία των συναισθημάτων μας και την μοναδικότητα του εαυτού μας και να αναζητούμε υποστήριξη όταν τη χρειαζόμαστε. Το καλοκαίρι, όπως και κάθε περίοδος της ζωής, δεν χρειάζεται να μοιάζει με των άλλων για να έχει αξία.
Περισσότερες πληροφορίες
Τμήμα Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων
Κέντρο Παιδιού και Εφήβου
Εγκρεμού 30, Χίος
τηλ. 22710-20000 (εσωτ. γραμ. 3)
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., www.kpechios.org