H σημασία της εργοθεραπείας στην ενήλικη ζωή

Γράφει ο Αντώνης Μπουμπάρης, εργοθεραπευτής του Τμήματος Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων...

Αν και η εργοθεραπεία αποτελεί μια από τις συχνά παρεχόμενες θεραπείες στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες, φαίνεται να υπάρχει μια σύγχυση για τον ρόλο και τις ενδείξεις της στον ευρύτερο χώρο της υγείας. Αρκετά συχνά η εργοθεραπεία θεωρείται ότι αποτελεί μια παρέμβαση αποκλειστικά για παιδιά κι ότι δεν έχει ένδειξη στην ενήλικη ζωή, κάτι που δεν είναι αληθές. Αυτή η σύγχυση σε μεγάλο ποσοστό οφείλεται στην ευρύτητα των θεραπευτικών της παρεμβάσεων ανάλογα με τον τύπο των δυσκολιών του ατόμου και στους θεραπευτικούς στόχους που τίθενται κατά περίπτωση.

Η εργοθεραπεία βασίζεται στην πεποίθηση ότι το «έργο» είναι μια σκόπιμη δραστηριότητα που επιλέγεται για την θεραπευτική της αξία. Επομένως, ο εργοθεραπευτής χρησιμοποιεί διαφόρων ειδών δραστηριότητες / έργα προκειμένου να βοηθήσει το άτομο να αποκτήσει ή να διατηρήσει ή να ξανακερδίσει δεξιότητες που δεν είχε στο παρελθόν, έχουν χαθεί ή έχουν μειωθεί εξαιτίας οργανικών ή ψυχικών διαταραχών. Ο σκοπός της είναι να επανέλθει η λειτουργικότητα σε επίπεδα κατά το δυνατόν πιο κοντά στα ορισμένα ως φυσιολογικά.

Ενήλικες που παρουσιάζουν νευρολογικές διαταραχές (πχ. εγκεφαλικό επεισόδιο, κάκωση νωτιαίου μυελού, κ.ά.), μυοσκελετικές διαταραχές (πχ. σύνδρομα άνω άκρου, κ.ά.), ρευματολογικές παθήσεις (πχ. ρευματοειδής αρθρίτιδα, κ.ά.), ψυχικές διαταραχές (π.χ. κατάθλιψη, ψύχωση, κ.ά.), νοητικές και γνωστικοαντιληπτικές διαταραχές (π.χ. νοητική υστέρηση, άνοια, κ.ά.), αισθητηριακές απώλειες ή διαταραχές και αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. αυτισμός, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, κ.ά.) μπορούν να βοηθηθούν μέσω ενός προσαρμοσμένου εργοθεραπευτικού προγράμματος.

Οι κύριοι τομείς της ζωής που ένας εργοθεραπευτής μπορεί να παρέμβει, ώστε να βοηθήσει τον ενήλικα είναι οι δραστηριότητες καθημερινής ζωής, η εργασία / παραγωγικότητα και ο ελεύθερος χρόνος. Οι δραστηριότητες καθημερινής ζωής είναι όλα εκείνα που το άτομο πρέπει να μπορεί να κάνει και να ολοκληρώνει με ευκολία καθημερινά, όπως η προσωπική του υγιεινή, η διατροφή, η μετακίνηση, η επικοινωνία, η φροντίδα της οικογένειας, κ.ά.. Επίσης, η εργασία αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της ταυτότητας του ατόμου προσφέροντάς του τόσο τα μέσα για την επιβίωση όσο και ένα αίσθημα σκοπού. Τέλος, ο ελεύθερος χρόνος και η ψυχαγωγία έχουν σημαντικό ρόλο στη ζωή κάθε ατόμου, καθώς μέσω αυτών τονώνεται η κοινωνικότητα, επέρχεται ψυχική ανανέωση, εκτόνωση και ευφορία.

Η βασική επιδίωξη των εργοθεραπευτικών προγραμμάτων είναι η σύνθεση και διαπλοκή όλων των δεξιοτήτων, ώστε να μπορέσει το άτομο να βιώσει μια ανεξάρτητη, ευτυχισμένη και παραγωγική ζωή. Όταν η λειτουργικότητα του ατόμου έχει διαταραχθεί, είναι δυνατό μέσω των εργοθεραπευτικών παρεμβάσεων να αναπτύξει τις απαιτούμενες δεξιότητες ώστε να αποκαταστήσει, διατηρήσει ή αποκτήσει λειτουργικότητα. Εξάλλου, η ανθρώπινη ζωή είναι μια διαδικασία συνεχούς προσαρμογής στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος.