Αλλά-ζούμε!

Ο ρόλος της ψυχικής ανθεκτικότητας στη διαχείριση της αλλαγής. Γράφει η Πηνελόπη Σπεντζούρη, Ψυχολόγος, MS.c, Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Χίου, Κέντρο Παιδιού και Εφήβου

Ξεκινώντας με έναν ορισμό, ως «αλλαγή» ορίζεται η οριστική και πλήρη μετάβαση από μια κατάσταση σε μία άλλη (Μπαμπινιώτης, 2002) ενώ προσαρμογή είναι η διαδικασία του οργανισμού που θα επιτρέψει στο άτομο να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις συνθήκες και απαιτήσεις του περιβάλλοντος και να επιβιώσει.

«Από τότε που συνέβη αυτό άλλαξαν όλα…δεν είμαι ο ίδιος/α». Υπάρχουν αρκετές στιγμές στη ζωή μας που αναφέρουμε αρκετά συχνά την προαναφερόμενη φράση. Μια αλλαγή είτε προέρχεται από το κοινωνικό πεδίο είτε από το προσωπικό, συνήθως μας μπερδεύει, μας αγχώνει και μας σαστίζει. Αν σκεφτούμε ότι ο εγκέφαλος, όταν εισέρχεται μια νέα πληροφορία στο σύστημά του, επιστρατεύει όποιους μηχανισμούς έχει στη διάθεσή του προκειμένου να διατηρήσει την ομοιόσταση και τη σταθερότητα στη λειτουργία του, μάλλον αναγνωρίζουμε τη πρώτη προσπάθεια «αντίστασης» του οργανισμού στην αναστάτωση που φέρνει μια αλλαγή (προγραμματισμένη ή απρογραμμάτιστη). Το ίδιο συμβαίνει και σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο. Υπάρχουν φορές που εμμένουμε πεισματικά στην προϋπάρχουσα κατάσταση και αρνούμαστε να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα, ενώ κάποιες άλλες φορές καταφέρνουμε να προσαρμοστούμε φαινομενικά πολύ γρήγορα και αυτόματα, χωρίς όμως να δώσουμε σημασία στο πώς αισθανόμαστε ουσιαστικά για αυτό. Και στις δύο περιπτώσεις είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα δεν είμαστε διατεθειμένοι να απαγκιστρωθούμε από την ασφάλεια του γνώριμου-του οικείου, ενώ αργά ή γρήγορα θα έρθουμε αντιμέτωποι με εσωτερικές συγκρούσεις συναισθημάτων και σκέψεων, πενθώντας για αυτό που άλλαξε.

Εύλογα λοιπόν θα αναρωτηθούμε; « μπορούμε όλοι να τα καταφέρουμε με την σπαζοκεφαλιά μιας αλλαγής και να είμαστε ανθεκτικοί στην αντιμετώπισή της;». Ο μηχανισμός της ψυχικής ανθεκτικότητας προωθεί την ψυχική υγεία σε περιόδους δύσκολων αλλαγών, μαθαίνεται και αναφέρεται στην ικανότητα αντιμετώπισης, επανάκαμψης και ψυχικής ανάρρωσης του ατόμου στις αντιξοότητες του περιβάλλοντος.

Υπό αυτό το πρίσμα λοιπόν υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι οι αλλαγές δεν είναι τόσο απειλητικές αν μπούμε στη διαδικασία να τις γνωρίσουμε, ενώ είναι σημαντικό παράλληλα να φροντίζουμε να δώσουμε χώρο και χρόνο στην επεξεργασία των συναισθημάτων πόνου και απώλειας για αυτό που άλλαξε. Επιπλέον αναζητούμε υποστήριξη και επιστρατεύουμε προηγούμενες εμπειρίες επιβίωσης από κάτι δύσκολο, έχοντας στο μυαλό μας ότι όσο προσπαθούμε να επεξεργαστούμε τα νέα δεδομένα, ξαφνικά η αλλαγή αρχίζει να ενσωματώνεται στη ζωή μας και να χάνει την «παντοδυναμία» της.

Πληροφορίες: Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Χίου, Κέντρο Παιδιού και Εφήβου, Εγκρεμού 30, Χίος, τηλ 2271020000(εσωτ.2), www.kpechios.gr