Ήρθαν οι απόκριες!

Γράφει η Ηλιάνα Φύλλα-Ψυχίατρος, Συνεργάτης Τμήματος Ψυχικής Υγείας Χίου του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου.

 Ανάμεσα στα Χριστούγεννα και το Πάσχα, μεταξύ δηλαδή της γέννησης της ελπίδας και του θρήνου του θανάτου και της ανάστασης υπάρχει μια γιορτή που σηματοδοτεί την ανάγκη επανασύνδεσης του ανθρώπου με την βαθύτερη φύση του. Είναι η αγαπημένη μας Αποκριά, μία περίοδος που μας συνδέει με πανάρχαια έθιμα θυμίζοντας στον πολιτισμένο άνθρωπο τις ενστικτώδεις αναφορές του και την ανάγκη έκφρασής τους.

Στις παραδοσιακές μας κοινωνίες, ο ρόλος του καρναβαλιού δημιουργεί ένα αντίβαρο, μία «βαλβίδα ασφαλείας». Οι άνθρωποι «απελευθερώνονται» αφενός από τα κοινωνικά ταμπού κι αφετέρου από τα δεσμά της εξουσίας. Οι άνθρωποι εξισώνονται (στην αρχαιότητα κατά τη διάρκεια των βακχικών γιορτών οι δούλοι ελευθερώνονταν και μπορούσαν να διακωμωδήσουν τους αφέντες τους), απαλλάσσονται από τους ρόλους τους -κοινωνικούς, ταξικούς, προσωπικούς- και υποδύονται ένα άλλο πρόσωπο μέσα από την μεταμφίεση. Δίνεται η πρόσκαιρη δυνατότητα διαφυγής από τις επιταγές τόσο του συνειδητού εαυτού, όσο και των κοινωνικών συμβάσεων. Ωστόσο, όλα αυτά τα τόσο απελευθερωτικά βιώματα δεν διαταράσσουν το, τόσο σημαντικό για κάθε άνθρωπο, αίσθημα της ασφάλειας καθώς είναι ενταγμένα στο κανονιστικό πλαίσιο των κοινωνιών. Παρότι ασκούν κριτική στην εξουσία, αυτή το επιτρέπει, σα να γνωρίζει πως οι ανθρώπινες κοινωνίες έχουν ανάγκη από παλινδρομικές κινήσεις προκειμένου να παραμείνουν σταθερές!

Δίνει, επομένως, το καρναβάλι την δυνατότητα να εκφράσει ο άνθρωπος μια καταπιεσμένη του ανάγκη μέσα από ένα τρόπο διασκεδαστικό. Σημαντικό ρόλο σ’ αυτήν την έκφραση παίζει η χρήση της μάσκας. Ο Oscar Wilde έλεγε: « Ο άνθρωπος είναι λιγότερο ο εαυτός του όταν μιλάει ως ο εαυτός του. Δώσ’ του μια μάσκα και θα σου πει την αλήθεια». Ενώ έχουμε την εντύπωση ότι κρυβόμαστε πίσω από την αποκριάτικη μάσκα μας, στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο! Όταν επιλέγουμε μια αποκριάτικη στολή, στην ουσία, βιώνουμε ένα κομμάτι της φαντασίας μας και φανερώνουμε στους άλλους καλά κρυμμένες πτυχές του εσωτερικού μας κόσμου. Η αποκριάτικη μεταμφίεση λοιπόν..

• εκδηλώνει μια εσωτερική ανάγκη επικοινωνίας με τους άλλους με έναν τρόπο διαφοροποιημένο και ξεχωριστό
• αποδεσμεύει και απελευθερώνει το άτομο από φόβους, ανασφάλειες και καταπιεστικές αναστολές, βοηθώντας στην ανάπτυξη της ελευθερίας της προσωπικής έκφρασης
• επιτρέπει στο «παιδί» που κρύβεται μέσα μας να αναδυθεί
• αποτελεί τρόπο εκτόνωσης των βαθύτερων ψυχικών-συναισθηματικών αναζητήσεων, ξεδιπλώνοντας κρυμμένες πτυχές του εαυτού
• επιτρέπει τον πειραματισμό με διάφορους ρόλους

Ας μην λησμονήσουμε, λοιπόν, το ανατρεπτικό κλίμα των Αποκριών. Αυτή την περίοδο ίσως να το έχουμε περισσότερο ανάγκη από ποτέ!

Πληροφορίες: Τμήμα Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων, Κέντρο Παιδιού και Εφήβου, Εγκρεμού 30, Χίος, τηλ. 22710-20000 (εσωτ. γραμ. 3)
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.