Αυτισμός και Προσαρμοσμένη Φυσική Αγωγή
Γράφουν οι Γ. Γερούκης και Β. Παπαγεωργίου, Γυμναστές Προσαρμοσμένης Φυσικής Αγωγής στο Εξειδικευμένο Κέντρο Διάγνωσης και Αποκατάστασης Ατόμων με ΔΑΦ "Ηλίανθος" του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου.
Η έννοια της αναπηρίας είναι πολυδιάστατη και αντικατοπτρίζει την αλληλεπίδραση του εκάστοτε ατόμου με την κοινωνία μέσα στην οποία ζει. Αναφέρεται σε κάθε παρέκκλιση από την υγεία όπως αυτή ορίζεται από την άρτια σωματική, πνευματική και ψυχική κατάσταση του ατόμου που δυσκολεύει το άτομο να προσαρμοστεί και να λειτουργήσει απρόσκοπτα στην κοινωνία λόγω γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Οι Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) χαρακτηρίζονται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία καθώς και από περιορισμένη, επαναλαμβανόμενη και στερεότυπη συμπεριφορά. Η Προσαρμοσμένη Φυσική Αγωγή (Π.Φ.Α.) με τις κατάλληλες προσαρμογές και την δημιουργία ειδικών συνθηκών δίνει το δικαίωμα για άσκηση σε όλα τα άτομα με μειωμένες λειτουργικές ικανότητες.
Μέσω της Π.Φ.Α. δίνεται η δυνατότητα σε όλα τα άτομα με Δ.Α.Φ. να δεχθούν διαφορετικά ερεθίσματα, να έρθουν σε επαφή με άλλα άτομα, να βελτιώσουν την φυσική τους κατάσταση, να μειώσουν το σωματικό τους βάρος, να βελτιώσουν την δομή των μυών, της ευκαμψίας και της ισορροπίας, ενώ παράλληλα συμβάλλει και στην προώθηση κατάλληλων συμπεριφορών ενισχύοντας την συμμετοχή τους με κινητικές δραστηριότητες.
Στις μέρες μας η Π.Φ.Α. παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στα άτομα με αυτισμό αφού έχει παρατηρηθεί ότι κατά την διάρκεια κάποιας αθλητικής δραστηριότητας η συγκέντρωση προσοχής και η αλληλεπίδραση με το περιβάλλον είναι ιδιαίτερα αυξημένες αφού η άσκηση επιδρά χαλαρωτικά, μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης συμπεριφορών που προβληματίζουν και συμβάλλει στην μείωση της υπερκινητικότητας.
Επίσης, τα άτομα με Δ.Α.Φ. είναι πιθανό να παρουσιάζουν μειωμένο κινητικό έλεγχο και στερεοτυπικές κινήσεις. Τις στερεοτυπικές αυτές κινήσεις, όπως το χειροκρότημα, οι περιστροφές ή το κούνημα του κορμού, το άτομο μπορεί να τις εκτελεί έντονα για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να μειώνει την ένταση εκτέλεσης, μέχρι κάποιος να διακόψει την συγκεκριμένη κίνηση ( π.χ. ανθρώπινοι ή περιβαλλοντικοί παράγοντες ) ή να μετατεθεί η προσοχή του σε κάποιο άλλο ελκυστικό αντικείμενο. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα μέσα από την ενασχόληση με κινητικές δραστηριότητες. Έχει φανεί ότι μετά από έντονη φυσική δραστηριότητα και κυρίως μετά από αερόβια άσκηση, οι στερεοτυπικές συμπεριφορές ατόμων με ΔΑΦ μειώνονται για αρκετή ώρα. Παρ’ όλο που η μείωση των στερεοτυπικών συμπεριφορών δεν είναι μόνιμη, επιτρέπουν στο άτομο να χαλαρώσει και να συνεργαστεί κάτω από ευνοϊκότερες συνθήκες.
Η Π.Φ.Α. αποτελεί επίσης ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό μέσο για την διαμόρφωση και την εξέλιξη της φυσικής και κινητικής ανάπτυξης του κάθε ατόμου. Τα άτομα με Δ.Α.Φ. εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα φυσικής κατάστασης σε σχέση με τα άτομα με φυσιολογική ανάπτυξη. Οι βασικοί στόχοι της Π.Φ.Α. είναι η ανάπτυξη και η βελτίωση των κινητικών δεξιοτήτων, καθώς και η βελτίωση της αντιληπτικο-κινητικής ικανότητας. Είναι γεγονός ότι στα άτομα με Δ.Α.Φ. παρατηρείται καθυστέρηση στην κινητική ανάπτυξη με αποτέλεσμα να εκτελούνται με δυσκολία οι σύνθετες δεξιότητες. Τα άτομα αυτά δυσκολεύονται ή δεν καταφέρνουν να εκτελούν ταυτόχρονα δύο δεξιότητες, ενώ οι ικανότητες μίμησης και στάσης είναι περιορισμένες. Ως επακόλουθο, η βελτίωση της κιναίσθησης και του ρυθμού είναι πρωταρχικής σημασίας, καθώς χαρακτηρίζονται από προβλήματα στην επεξεργασία των πληροφοριών και από έλλειψη συντονισμού. Έτσι, για την ανάπτυξη του κινητικού ελέγχου και τον συντονισμό των μελών του σώματος, κρίνεται απαραίτητη η συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες και ασκήσεις παιγνιώδους μορφής.
Τέλος, μία δεξιότητα μπορεί να εκτελεστεί με διαφορετικούς τρόπους ( π.χ. ισορροπία πάνω σε δοκό, πάνω σε σχοινάκι ή πάνω σε bosu ) και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δέχονται διαφορετικά ερεθίσματα και να αποκτούν επιπλέον εμπειρίες. Μέσα από αυτή τη ποικιλία των δραστηριοτήτων τα άτομα γίνονται δημιουργικότερα και ενισχύεται η αυτοπεποίθηση τους. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ένα παιδί όπου αρχικά δυσκολευόταν αρκετά στη στατική και δυναμική του ισορροπία με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να ισορροπήσει πάνω σε ένα σχοινί ενώ μετά από αρκετό καιρό και έπειτα από αρκετή προσπάθεια και ενθάρρυνση κατάφερε να ισορροπεί πάνω σε δοκό ισορροπίας, αρχικά με σωματική - λεκτική καθοδήγηση και μετέπειτα κατάφερε να ισορροπεί πάνω στην δοκό αυτόνομα και με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Αυτό στην συνέχεια μπορεί να το οδηγήσει στο να δοκιμάσει νέες κινητικές δραστηριότητες με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και ανεπτυγμένο κίνητρο, να μάθει να μην τα παρατάει όταν κάτι τον δυσκολεύει γιατί με την κατάλληλη βοήθεια μπορεί να επιτύχει πολλά, και ίσως αργότερα να εμπλακεί σε πιο οργανωμένα ομαδικά αθλήματα.
Ως επί το πλείστων, η αερόβια δραστηριότητα με μέτρια ένταση και μικρή διάρκεια επιτρέπει στα άτομα με αυτισμό να βελτιώσουν την αερόβια ικανότητά τους και να αποκτήσουν εμπειρίες που θα βελτιώσουν το επίπεδο συμπεριφοράς τους κατά την διάρκεια της άσκησης. Η φυσική δραστηριότητα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για τον έλεγχο πολλών τύπων ανεπιθύμητης συμπεριφοράς που χαρακτηρίζουν τις Δ.Α.Φ. (Allison et al. 1991, Elliot et al. 1994). Επίσης, σημαντική είναι η ενθάρρυνση των ατόμων με Δ.Α.Φ. για συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης και ψυχαγωγίας που θα βελτιώσουν τις φυσικές τους ικανότητες και θα προωθήσουν τις επιθυμητές συμπεριφορές. Επομένως, οι κύριοι σκοποί της Π.Φ.Α. είναι η ανάπτυξη της οπτικής αντίληψης, η μείωση των ανεπιθύμητων συμπεριφορών, η βελτίωση της φυσικής κατάστασης, της αυτοεκτίμησης καθώς και της κοινωνικοποίησης. Επιπλέον, στόχοι των προγραμμάτων άσκησης είναι και η ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων όπως είναι ο συντονισμός ματιού-χεριού, η πλευρίωση και η αντίληψη ( Μosher, 1981 ). Η ανάπτυξη των φυσικών και αντιληπτικών ικανοτήτων μπορεί να επιτευχθεί μέσω της Π.Φ.Α. της ψυχοκινητικής αγωγής, της άσκησης και της συμμετοχής σε ομαδικές ή ατομικές δραστηριότητες.
Πηγές Πληροφόρησης:
• IFAPA - International Federation of Adapted Physical Activity.
• EUFAPA - Europe Federation of Adapted Physical Activity.
• Άσκηση και αναπηρία, Εκδόσεις Χριστοδουλίδη.
🌻 Μάθετε περισσότερα για τα προγράμματα του Εξειδικευμένου Κέντρου Διάγνωσης και Αποκατάστασης Ατόμων με ΔΑΦ "Ηλίανθος" του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου, τηλ 2105782341, Χρυσολωρά 10-12, Περιστέρι (πλησίον στάσης μετρό "Αγ.Αντώνιος), Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., Δευτ. - Παρ.: 8:00 - 21:00
