Συναισθηματική νοημοσύνη παιδιών: Ο ρόλος των γονέων
Γράφει η Θ.Καλλίκη, παιδαγωγός προσχολικής αγωγής ...
«Το μυστικό της επιτυχημένης ανατροφής βρίσκεται στα βαθύτερα συναισθήματα αγάπης και στοργής για το παιδί και εκφράζεται με την ενσυναίσθηση και την κατανόηση. Η σωστή διαπαιδαγώγηση ξεκινά από την καρδιά και συνεχίζεται την κάθε στιγμή με την ενασχόληση του γονέα με τα παιδιά, όταν είναι φορτισμένα, λυπημένα, θυμωμένα ή φοβισμένα. Η ουσία της διαπαιδαγώγησης είναι να βρισκόμαστε εκεί με έναν ιδιαίτερο τρόπο, όταν η παρουσία μας έχει πράγματι σημασία.» (Gottman, «Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών»)
Τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και περισσότερη συζήτηση για την αξία της συναισθηματική αγωγής στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Πράγματι η καλλιέργεια των συναισθημάτων με σκοπό την ανάπτυξη των παιδιών, συναισθηματικά και κοινωνικά, είναι πολύ σημαντική για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα των μελλοντικών ενηλίκων. Πλέον υποστηρίζεται από όλη την βιβλιογραφία η θεωρία των Πολλαπλών Τύπων Νοημοσύνης η διανοητική από την μία και η συναισθηματική νοημοσύνη από την άλλη, οι οποίες αλληλεπιδρούν και καθορίζουν την πορεία μας στη ζωή και τον τρόπο συμπεριφοράς μας. Η συναισθηματική νοημοσύνη ορίζεται ως η ικανότητα αντίληψης, έκφρασης και ρύθμισης του συναισθήματος στην ποιοτική επικοινωνία, στη διαδικασία επίλυσης συγκρούσεων και προβλημάτων, στη διεκδικητική στάση, στην προσωπική υπευθυνότητα, στην αυτοεπίγνωση και την αυτοαποδοχή.
Η οικογένεια είναι το πρώτο σχολείο της συναισθηματικής μάθησης. Μέσα σ’ αυτό το οικείο και ασφαλές περιβάλλον μαθαίνουμε τι αισθανόμαστε για τον εαυτό μας και πώς οι άλλοι θα αντιδράσουν στα συναισθήματά μας. Μαθαίνουμε πώς να σκεφτόμαστε για τα συναισθήματα αυτά και τι επιλογές έχουμε ν’ αντιδράσουμε. Αυτό το συναισθηματικό σχολείο λειτουργεί όχι μόνο μέσα από αυτά που οι γονείς λένε ή κάνουν άμεσα, αλλά επίσης με το προσωπικό τους παράδειγμα όταν διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους τόσο ως άτομα, όσο και στη σχέση τους.
Οι γονείς µε υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη επηρεάζουν ευεργετικά το παιδί, καθώς λειτουργούν ως συναισθηματικό πρότυπο. Ειδικότερα, για να αναπτυχθεί μια υγιής σχέση µεταξύ γονέα-παιδιού θα πρέπει πέρα από την φροντίδα και την ικανοποίηση των βιολογικών αναγκών του, να υπάρχει η συναισθηματική επαφή, η έκφραση αγάπης και στοργής. Η ύπαρξη ενός ζεστού οικογενειακού περιβάλλοντος κι οµαλών διαπροσωπικών σχέσεων µεταξύ των γονέων αποτελούν τα βασικά προαπαιτούμενα για την συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών.
Στην συναισθηματική αγωγή όλα τα συναισθήματα, ακόμα κι αυτά που θεωρούμε αρνητικά (όπως η ζήλεια, ο θυμός) είναι αποδεκτά και μπορούν να αξιοποιηθούν με θετικό τρόπο. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την παρότρυνση του γονέα προς το παιδί να εκφράσει το συναίσθημα του (πχ. να κλάψει ή να εκφράσει λεκτικά την οργή του κλπ), με την αποδοχή των αρνητικών συναισθημάτων του παιδιού με φράσεις όπως καταλαβαίνω πως νιώθεις/την ταραχή σου, με την υπομονή του γονέα όταν το παιδί εκφράζει αρνητικά συναισθήματα λέγοντας του πχ. είμαι εδώ για να σε ακούσω και με την επίδειξη ενσυναίσθησης γι αυτό που βιώνει.
Στην συναισθηματική αγωγή αποδεχόμαστε όπως είπαμε όλα τα συναισθήματα αλλά όχι και όλες τις συμπεριφορές. Πρωτίστως μέσα από την οικογένεια θα πρέπει να θεσπιστούν όρια όχι μόνο με την μη αποδοχή καταστρεπτικών τρόπων συμπεριφοράς, αλλά και με την διδασκαλία εξεύρεσης εναλλακτικών τρόπων έκφρασης των αρνητικών συναισθημάτων.
Η ιδανική προσέγγιση, είναι το µοίρασµα των ευθυνών µεταξύ γονιών και παιδιών, το οποίο δομείται πάνω στη συνεργασία και τον ανοιχτό διάλογο μεταξύ τους. Απαιτείται από τους γονείς να παίξουν ένα καθοδηγητικό και υποστηρικτικό ρόλο απέναντι στα παιδιά τους, από το να είναι άκαμπτοι κι αδιάλλακτοι. Εκ των ων ουκ άνευ είναι ο ποιοτικός χρόνος που περνάνε οι γονείς µε τα παιδιά τους, η σε βάθος συζήτηση όποιων θεµάτων προκύπτουν και η προσπάθεια εκ µέρους των γονιών να «ακουστούν» ουσιαστικά τα συναισθήματα των παιδιών τους.
Γράφει η Θεοδώρα Καλλίκη, παιδαγωγός προσχολικής αγωγής Τμήματος Παιδιών και Εφήβων, Κέντρο Παιδιού και Εφήβου
Πληροφορίες: Τμήμα Παιδιών και Εφήβων, Κέντρο Παιδιού και Εφήβου, Εγκρεμού 30, τηλ 2271020000(εσωτ.1) ,
