Η σημασία της θεραπευτικής συνέχειας στον αυτισμό

Γράφει η Αναστασία Αποστολοπούλου, ψυχολόγος, Κέντρο Ημέρας Εφήβων - Νεαρών Ενηλίκων με Αυτισμό "Στην Αυλή του Κόσμου"...

Είναι μάλλον λίγες οι στιγμές στη ζωή ενός ανθρώπου που θεωρούνται ικανές να ανατρέψουν τόσο την καθημερινότητά του, ώστε να επιβάλουν μια ολόκληρη νέα πραγματικότητα. Η πανδημία του Covid-19 είναι μια τέτοια σπάνια, δύσκολη στιγμή, αλλά κοινή πλέον στη ζωή όλων μας.

Οι επιβεβλημένοι περιορισμοί, αναγκαίοι για την πολύτιμη ασφάλειά μας, έχουν επηρεάσει την επαφή με τους αγαπημένους μας, την εργασία, τη σχέση με το σώμα μας, τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε τον χρόνο και οργανώνουμε την καθημερινότητά μας.

Για τα άτομα με αυτισμό αυτές οι ξαφνικές αλλαγές έρχονται να προστεθούν στη λίστα των αμέτρητων προκλήσεων που ήδη καλούνται να διαχειριστούν στην καθημερινή τους ζωή. Το γεγονός αυτό καθιστά όχι μόνο ωφέλιμη αλλά και αναγκαία τη συνέχιση των θεραπευτικών πρακτικών, που συμβάλλουν στην ενίσχυση της αυτονομίας τους ενώ παράλληλα παρέχουν ένα ασφαλές πλαίσιο και τα απαραίτητα εναλλακτικά μέσα για να κατανοήσουν αυτή την πρωτόγνωρη, για όλους μας, δυσμενή κατάσταση.

Στη θέση μιας τετριμμένης εξήγησης με πολλά λόγια, που ίσως θα ταίριαζε σε έναν τυπικό πληθυσμό, αντιπροτείνουμε εικόνες, βίντεο, σύντομες ευφάνταστες οπτικοποιημένες ιστορίες (κοινωνικές ιστορίες) και ό, τι άλλο μπορεί να επιστρατεύσει η φαντασία και η δημιουργικότητα των θεραπευτών/φροντιστών, με στόχο τη μετάδοση της πληροφορίας με τρόπο ταιριαστό στο κάθε παιδί, έφηβο, ενήλικο με τις δικές του ιδιαίτερες ανάγκες, δυνατότητες και ενδιαφέροντα.

Για τους επαγγελματίες των διαφόρων ειδικοτήτων (ψυχολόγους, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ειδικούς παιδαγωγούς κ.α.) που παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε ανθρώπους κάθε ηλικίας που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού, η γνώση αυτής της πρόκλησης τούς καλεί να ανακαλύψουν εναλλακτικούς τρόπους και να επιδείξουν ευελιξία και προσαρμοστικότητα στα νέα δεδομένα που επιβάλλονται για τη συνέχιση του θεραπευτικού τους έργου.

Στον πυρήνα αυτού του έργου βρίσκεται η θεραπευτική σχέση που διαμορφώνεται ανάμεσα στον θεραπευτή και τον ωφελούμενο. Αυτή η σχέση δομείται στη βάση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης που αποκτάται μέσα από τη συστηματική αλληλεπίδραση των δύο ατόμων σε έναν κοινό χρόνο και χώρο.
Τι συμβαίνει όμως όταν η έννοια του κοινού χώρου αναιρείται με την επιβολή της κοινωνικής απόστασης;

Αυτή η νέα συνθήκη καλεί τους θεραπευτές να προσφύγουν στη χρήση τεχνολογικών μέσων για την πραγματοποίηση του θεραπευτικού τους έργου. Σαφώς οι βιντεοκλήσεις δεν μπορούν να αποτελέσουν ισοδύναμο υποκατάστατο των παραδοσιακών συνεδριών. Συχνά η εμπλοκή ενός ατόμου με αυτισμό σε μια δραστηριότητα επιβάλλει την άμεση παρέμβαση του θεραπευτή μέσα από την κατάλληλη λεκτική ή ακόμη και σωματική καθοδήγηση. Κατά συνέπεια, το εν γένει δύσκολο θεραπευτικό έργο αποκτά μια επιπρόσθετη δυσκολία και προκαλεί δημιουργικά την αποφασιστικότητα και την προσαρμοστικότητα των επαγγελματιών. Σε αυτές τις προκλήσεις δεν απουσιάζουν ο κίνδυνος της ματαίωσης, το άγχος και ο φόβος για το ανοίκειο, που έρχονται και προστίθενται στο ήδη υπάρχον ψυχολογικό φορτίο με το οποίο η νέα πραγματικότητα έχει επιβαρύνει όλους μας.

Σημαντικό αρωγό σε αυτή τη δύσκολη προσπάθεια μπορεί να αποτελέσει η οικογένεια των ανθρώπων που εξυπηρετούνται. Οι γονείς, τα αδέρφια και οι φροντιστές των ωφελούμενων (προσ)καλούνται, μέσα από τη συχνά απαραίτητη παρουσία τους κατά τη διάρκεια της διαδικτυακής συνεδρίας, να γίνουν ο ενδιάμεσος κρίκος για τη συνέχιση της ήδη εδραιωμένης θεραπευτικής σχέσης.

Και όπως συμβαίνει με τις περισσότερες ανάγκες, έτσι και αυτή μπορεί να γεννήσει μια σημαντική ευκαιρία. Δίνεται, λοιπόν, η δυνατότητα στην οικογένεια να εμπλακεί δημιουργικά, να μάθει από τους ειδικούς και να δημιουργήσει μια νέα συνθήκη ουσιαστικής επαφής με το μέλος με αυτισμό. Πρόκειται για μια συνθήκη «αλληλοπρόσκλησης» τόσο του ατόμου με αυτισμό στις καθημερινές διαδικασίες φροντίδας του σπιτιού και της οικογένειας, όσο και των υπόλοιπων μελών στα δικά του ιδιαίτερα ενδιαφέροντα που του προσφέρουν ηρεμία και ικανοποίηση.

Σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, όλοι μαζί οι ενδιαφερόμενοι μπορούμε να συνδιαμορφώσουμε έναν αδιάρρηκτο κύκλο ασφάλειας, υποστήριξης και ανακούφισης για τα άτομα με αυτισμό με υπομονή, επιμονή και παράλληλη επαγρύπνηση για τη φροντίδα των δικών μας προσωπικών αναγκών που επίσης δοκιμάζονται.