Η φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού
Η ανάπτυξη του παιδιού αποτελεί μέρος της ωρίμανσης του ανθρώπου, η οποία είναι μια δυναμική διεργασία που ξεκινά με τη σύλληψη και συνεχίζεται σε ολόκληρη τη ζωή.
Θεωρείται ότι η βιολογία και το περιβάλλον, οι εγγενείς βιολογικές ικανότητες του ατόμου και οι επιδράσεις του κοινωνικού περιβάλλοντος (οικογένεια, κοινότητα) αποτελούν τους κύριους παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη. Αν ένα παιδί παρουσιάσει μια δυσκολία στην όραση (βιολογία) πιθανόν να επηρεαστεί η μαθησιακή του επίδοση, ο τρόπος που κινείται κλπ , εξετάζεται από οφθαλμίατρο και του χορηγούνται ειδικά γυαλιά ή /και ειδική εκπαίδευση (περιβάλλον), οπότε το παιδί υποστηρίζεται από το περιβάλλον για τη δυσκολία που εμφάνισε εκ φύσεως και συνεχίζει να αναπτύσσεται.
Κάποιοι προσθέτουν και την επιρροή του πολιτισμικού πλαισίου στους κύριους παράγοντες για την ανάπτυξη. Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια έχει γίνει αποδεκτή η χρήση του αριστερού χεριού από τους αριστερόχειρες.
Η πίεση που ασκείται για να χρησιμοποιείται το δεξί χέρι, ενώ δεν είναι αυτό που η ανάπτυξη του σώματός υπαγορεύει, ωθεί σε χάσιμο χρόνου, όπως και σε απογοήτευση αφού η κίνηση δεν είναι το ίδιο ικανοποιητική.
Κατά τη διάρκεια της ζωής μας ξεκινώντας από τη γέννηση αναπτυσσόμαστε συνεχώς και αρχίζουμε να κινούμαστε, να μιλάμε, να παίζουμε, να αλληλεπιδράμε, να μαθαίνουμε. Υπάρχουν περίοδοι στη ζωή μας που η ανάπτυξη συμβαίνει ραγδαία και με πολύ εμφανή γεγονότα (π.χ. από τα ψελλίσματα στην ομιλία, από το μπουσούλημα στη βάδιση) και σε άλλους χαρακτηρίζεται σχετικά αργή (π.χ. η σωματική ανάπτυξη στη σχολική ηλικία). Αυτές οι περίοδοι αναφέρονται ως αναπτυξιακά στάδια.
[s}Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, αναπτύσσεται και ωριμάζει μοναδικά. Έχει βρεθεί όμως ότι σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο υπάρχουν συγκεκριμένες δεξιότητες που χρειάζεται να κατακτηθούν, οι οποίες ονομάζονται αναπτυξιακά ορόσημα. Τα αναπτυξιακά ορόσημα αναφέρονται στους τομείς: κινητικότητα (αδρή και λεπτή), όραση, ακοή και ομιλία/γλώσσα, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη, αντίληψη.
Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια αναπτυξιακά ορόσημα:
ΣΤΟΥΣ 12 ΜΗΝΕΣ
· Είναι ντροπαλό με τους ξένους
· Επαναλαμβάνει ήχους και χειρονομίες για να τραβήξει την προσοχή
· Απλώνει το χέρι ή το πόδι για να βοηθήσει όταν το ντύνουν
· Εξερευνά αντικείμενα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους (κουνώντας,
χτυπώντας, πετώντας, ρίχνοντας)
· Βρίσκει εύκολα κρυμμένα αντικείμενα
· Μιμείται χειρονομίες και λέξεις
· Ανταποκρίνεται στις απλές λεκτικές εντολές και το «όχι»
· Χρησιμοποιεί απλές χειρονομίες (γνέφει «γεια»)
· Λέει «μπαμπά» και «μαμά»
· Μπορεί να κάνει δύο με τρία βήματα χωρίς στήριξη
· Πιάνει αντικείμενα με τα δύο δάκτυλα
· Χτυπά δυνατά δύο αντικείμενα
· Ξεκινά το δείξιμο με το δάκτυλο επιθυμητών πραγμάτων
ΣΤΟΥΣ 24 ΜΗΝΕΣ
· Μιμείται τη συμπεριφορά των άλλων, κυρίως ενηλίκων και μεγαλύτερων παιδιών
· Ενθουσιάζεται περισσότερο με τη συντροφιά των άλλων παιδιών
· Επιδεικνύει αυξανόμενη ανεξαρτησία
· Το άγχος του αποχωρισμού αυξάνεται μέχρι τα 1 ½ χρόνια και στη συνέχεια φθίνει
· Αρχίζει να ταξινομεί αντικείμενα βάσει του σχήματος και του χρώματός τους
· Ξεκινά να παίζει με φαντασία
· Δείχνει αντικείμενα και εικόνες όταν κάποιος του τα έχει ονομάσει
· Αναγνωρίζει ονόματα οικείων ανθρώπων, αντικείμενα, και μέρη του σώματος
· Χρησιμοποιεί 2 με 4 λέξεις σε προτάσεις
· Περπατάει ανεξάρτητο
· Κουβαλάει μεγάλα παιχνίδια ή πολλά παιχνίδια καθώς περπατάει
· Ξεκινά να τρέχει
· Ξεκινά να κλωτσάει τη μπάλα
· Σκαρφαλώνει πάνω και κάτω από τα έπιπλα
· Ανεβοκατεβαίνει τις σκάλες στηριζόμενο κάπου
· Μουντζουρώνει μόνος του ή μόνη της
· Χτίζει πύργους με τέσσερα ή και περισσότερα τούβλα
· Μπορεί να χρησιμοποιεί το ένα χέρι περισσότερο από το άλλο
· Αρχίζει να τρώει μόνο του
ΣΤΟΥΣ 36 ΜΗΝΕΣ
· Μιμείται ενήλικες και άτομα που παίζει μαζί
· Δείχνει αγάπη αυθόρμητα σε οικείους
· Μπορεί να εναλλάσσει τη σειρά του με τους άλλους στα παιχνίδια
· Αντιλαμβάνεται τις έννοιες «δικό μου» και «δικό του/ της»
· Εκφράζει πληθώρα συναισθημάτων
· Αποχωρίζεται εύκολα τους γονείς του
· Ταυτίζει ένα αντικείμενο που έχει στο χέρι του ή βρίσκεται στο δωμάτιο με μια εικόνα ενός βιβλίου
· Βάζει φαντασία στο παιχνίδι όταν παίζει με κούκλες, ζώα και ανθρώπους
· Ταξινομεί αντικείμενα βάσει του σχήματος και του χρώματός τους
· Ολοκληρώνει παζλ με τρία ή τέσσερα κομμάτια
· Αντιλαμβάνεται την έννοια του «δύο»
· Ακολουθεί εντολές δύο ή τριών βημάτων
· Αναγνωρίζει και ονομάζει σχεδόν όλα τα κοινά αντικείμενα και τις εικόνες
· Κατανοεί τις περισσότερες προτάσεις
· Αντιλαμβάνεται τις θέσεις στο χώρο («πάνω», «μέσα», «κάτω»)
· Χρησιμοποιεί προτάσεις 4 με 5 λέξεων
· Χρησιμοποιεί αντωνυμίες (εγώ, εσύ, εμένα, εμείς, αυτοί) και μερικούς πληθυντικούς (αυτοκίνητα, σκυλιά, γάτες)
· Οι ξένοι καταλαβαίνουν τις περισσότερες από τις λέξεις που παράγει
· Σκαρφαλώνει καλά
· Ανεβοκατεβαίνει τις σκάλες εναλλάσσοντας τα πόδια (ένα πόδι για κάθε σκαλί)
· Κλοτσάει τη μπάλα
· Τρέχει εύκολα
· Κάνει πετάλι σε τρίκυκλο
· Κάνει γραμμές πάνω-κάτω, από τη μία πλευρά στην άλλη και κυκλικές γραμμές με μολύβι ή με παστέλ
· Γυρίζει τις σελίδες του βιβλία κάθε μία ξεχωριστά
· Βιδώνει και ξεβιδώνει τα καπάκια από βάζα
· Βγάζει μερικά ρούχα του
· Ξεκινά την αυτοεξυπηρέτηση στην τουαλέτα
· Χρησιμοποιεί πιρούνι
Κάθε άτομο έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, οπότε δεν είναι δυνατόν να ορίσουμε πότε ακριβώς κάθε παιδί θα αναπτύξει μια δεξιότητα.
Αν το παιδί σας αποκλίνει από τα προαναφερόμενα ορόσημα, είναι σημαντικό να απευθυνθείτε σε εξειδικευμένους ειδικούς, οι οποίοι θα διαγνώσουν την ύπαρξη ή μη μιας αναπτυξιακής διαταραχής (του λόγου, της κίνησης, νοητική στέρηση, αυτισμός) και θα ορίσουν την αναγκαιότητα έναρξης και το είδος του προγράμματος αποκατάστασης.
Η έγκαιρη και εξατομικευμένη αντιμετώπιση κάθε διαταραχής, βοηθά τα παιδιά να αναπτυχθούν όσο το δυνατόν καλύτερα ανάλογα με τις δεξιότητες τους.
Στο Κέντρο Παιδιού και Εφήβου(Κ.Π.Ε.) παρέχεται Ψυχοπαιδαγωγικό Πρόγραμμα Αποκατάστασης και Λογοθεραπεία για παιδιά και εφήβους με αναπτυξιακές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητα, κ. άλ.).
Παρασκευή Σιδηροφάγη
Ειδική Εκπαιδευτικός
Ιδρυτικό μέλος Κ.Π.Ε.
Πρόεδρος Δ.Σ. Κ.Π.Ε.
