Περιβάλλον και Ψυχική Υγεία

Γράφει η Ηλιάνα Φύλλα- Ψυχίατρος & Επιστημονικά Υπεύθυνη Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας Χίου...

Η αρχική θεώρηση της έννοιας του περιβάλλοντος περιελάμβανε τον φυσικό κόσμο που περιβάλλει τον άνθρωπο, όπως για παράδειγμα το έδαφος, τα πετρώματα, το νερό και τον αέρα. Ωστόσο, άρχισε σταδιακά να γίνεται αντιληπτό ότι για να περιγραφεί ολοκληρωμένα η έννοια του περιβάλλοντος είναι αναγκαίο να συμπεριληφθούν και οι αλληλεπιδράσεις και οι σχέσεις μεταξύ όλων των ζωντανών οργανισμών με τον περιβάλλοντα χώρο. Επιπλέον, αναγνωρίστηκε το γεγονός ότι όλα τα είδη των κοινωνικών, πολιτιστικών και τεχνολογικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται από τα ανθρώπινα όντα έχουν επίσης, σημαντική επιρροή σε διάφορες συνιστώσες του περιβάλλοντος. Το περιβάλλον με άλλα λόγια, είναι το συνολικό άθροισμα όλων των εξωτερικών δυνάμεων, επιρροών και συνθηκών, τα οποία επηρεάζουν τη ζωή, τη φύση, τη συμπεριφορά, την ανάπτυξη και την ωρίμανση των ζωντανών οργανισμών και φυσικά των ανθρώπων!

Στις αρχές του 21ου αιώνα, κατέστη προφανές ότι τα περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως η ρύπανση, η αποψίλωση των δασών και η αλλαγή του κλίματος, επηρεάζουν ολοένα και περισσότερο τα οικοσυστήματα του κόσμου. Παράλληλα, αναγνωρίζεται ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι μία από τις κύριες αιτίες αυτών των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, οι Φυσικές Καταστροφές που πλήττουν διάφορες περιοχές του κόσμου, φέρνουν στο φως τις εκτεταμένες και αλληλένδετες οικονομικές και ψυχολογικές επιπτώσεις, οι οποίες έχουν αντίκτυπο στην ατομική ευημερία, τις τοπικές οικονομίες, την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή στις πληγείσες περιοχές. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον και τροφή για σκέψη και προβληματισμό αποτελεί το ερευνητικό εύρημα ότι ορισμένοι τύποι Καταστροφών είναι πιο πιθανό να έχουν ψυχολογικές συνέπειες από ό, τι άλλοι. Σε γενικές γραμμές, οι ψυχολογικές συνέπειες των καταστροφών που προέρχονται εσκεμμένα από άλλους ανθρώπους είναι πιθανό να είναι μεγαλύτερες από εκείνες των καταστροφών που προέρχονται από ανθρώπινες δραστηριότητες, αλλά είναι ακούσιες.!

Αναγνωρίζοντας τη βαθιά εξάρτηση της ανθρώπινης κοινωνίας από τα οικοσυστήματα, η επανασύνδεση και ανάληψη ευθύνης της σχέσης μας με τη φύση βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής όλων των εθνών. Είναι σημαντικό να δούμε πως η φύση έχει θεραπευτικό αντίκτυπο σε όλους εμάς τους ανθρώπους και η αλληλεπίδραση μας μαζί της μόνο ευεργετική μπορεί να είναι. Έρευνες έχουν δείξει πως το φυσικό περιβάλλον μπορεί να ενισχύσει την ψυχική υγεία, την ψυχολογική ευεξία, την αυτοεκτίμηση και άλλες επιθυμητές ψυχολογικές και φυσιολογικές αντιδράσεις.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ορίζει την ευημερία ως βέλτιστη κατάσταση υγείας, που ουσιαστικά χαρακτηρίζεται από την συνειδητοποίηση του πλήρους δυναμικού ενός ατόμου σε πτυχές όπως σωματικές, ψυχολογικές, κοινωνικές, πνευματικές και οικονομικές. Όσο περισσότερο χρόνο περνάει κάποιος στο φυσικό περιβάλλον τόσο πιο χαρούμενος και χωρίς άγχος είναι. Με την επιβάρυνση του περιβάλλοντος έχουμε καταστρέψει όχι μόνο το φυσικό τοπίο και την ζωή μέσα σε αυτό αλλά και τις θετικές και αναγκαίες επιδράσεις που έχει αυτό σε μας (ψυχική γαλήνη, οξυγόνο, νερό, τρόφιμα) και κατ΄ επέκταση την υγεία μας. Είναι πλέον ξεκάθαρο σε όλους μας ότι η προστασία του περιβάλλοντος με σκοπό την εξασφάλιση μιας υγιής αμφίδρομης σχέσης είναι πλέον μονόδρομος.