Κάθε παιδί έχει δικαίωμα

Γράφει η Κύρα Τσούρου, Ψυχολόγος της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας Χίου του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου.

Κάθε παιδί έχει δικαίωμα να μεγαλώνει με ασφάλεια, σεβασμό και ισότητα, ανεξαρτήτως του πραγματικού ή του υποτιθέμενου σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου του. Το ίδιο δικαίωμα έχουν και τα παιδιά των οποίων οι γονείς ή φροντιστικά πρόσωπα ανήκουν στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν εξαρτώνται από το φύλο, την ταυτότητα, τον προσανατολισμό ή οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό – είναι καθολικά και αδιαπραγμάτευτα.

Η επαγγελματική εμπειρία, αλλά και τα επιστημονικά δεδομένα, δείχνουν ότι παιδιά και έφηβες/-οι/-α που δεν συμμορφώνονται με τις κυρίαρχες κοινωνικές προσδοκίες γύρω από το φύλο και τη σεξουαλικότητα, συχνά βιώνουν διακρίσεις, εκφοβισμό, απομόνωση και ακόμη και απόρριψη από την οικογένεια ή το ευρύτερο περιβάλλον τους. Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις είναι σοβαρές: χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυξημένο άγχος, καταθλιπτική συμπτωματολογία και, δυστυχώς, σε κάποιες περιπτώσεις, αυτοκτονικός ιδεασμός.

Ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι σε πολλές χώρες εξακολουθούν να υπάρχουν νόμοι που ποινικοποιούν την ομοφυλοφιλία ή άλλες μορφές σεξουαλικής και έμφυλης διαφορετικότητας. Οι νόμοι αυτοί δεν παραβιάζουν μόνο τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά εντείνουν το στίγμα και μπορούν να αποτελέσουν έμμεσο ή άμεσο κίνητρο για διακρίσεις και βία. Ιδιαίτερα τα παιδιά και οι έφηβες/-οι/-α, που βρίσκονται σε στάδιο διαμόρφωσης της ταυτότητάς τους, πλήττονται βαθύτερα από αυτό το κλίμα απόρριψης και κινδύνου.

Από ψυχολογικής πλευράς, είναι ξεκάθαρο πως κάθε πλαίσιο που καλλιεργεί τον φόβο, τον αποκλεισμό ή τη σιωπή, αντιβαίνει στην αρχή της φροντίδας και της προστασίας που οφείλουμε σε όλα τα παιδιά. Η κακοποίηση – είτε είναι σωματική, λεκτική, ψυχολογική ή συμβολική – δεν μπορεί να γίνει ανεκτή όταν βασίζεται στην ταυτότητα ή τον προσανατολισμό ενός ατόμου, είτε αυτό είναι παιδί, γονέας ή οποιοδήποτε μέλος της κοινωνίας.

Η κοινωνική αλλαγή είναι αναγκαία και εφικτή. Είναι ελπιδοφόρο ότι όλο και περισσότερες χώρες αναγνωρίζουν τη σημασία αυτών των θεμάτων, ενισχύοντας το νομικό τους πλαίσιο κατά των διακρίσεων και αναγνωρίζοντας τη βία λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου ως έγκλημα μίσους. Παράλληλα, αυξάνονται οι προσπάθειες για ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση του ευρύτερου κοινού.

Οφείλουμε να ενισχύσουμε θετικές κοινωνικές στάσεις που αναγνωρίζουν την πολυμορφία ως πλούτο και να διαμορφώσουμε εκπαιδευτικά και θεσμικά περιβάλλοντα που προάγουν την ισότητα, την αποδοχή και τον σεβασμό. Δεν αρκεί να "προστατεύουμε" τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά – χρειάζεται να τα ενδυναμώνουμε, να τα ακούμε και να τα σεβόμαστε ώστε να είναι ελεύθερα, αυθεντικά και ορατά.