Παιδιά & Οθόνες: Η Ψηφιακή Εξουθένωση στα Παιδιά και Πώς την Αντιμετωπίζουμε

Γράφει ο Γιώργος Μπουρούς - Ψυχίατρος Παιδιών & Εφήβων του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου

Η τεχνολογία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας των παιδιών. Από το σχολείο μέχρι την ψυχαγωγία, οι οθόνες έχουν διεισδύσει σε κάθε δραστηριότητα. Ωστόσο, η επαναλαμβανόμενη και ανεξέλεγκτη χρήση μπορεί να προκαλέσει ένα είδος «ψηφιακής εξάντλησης», με σημαντικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών. Έρευνες δείχνουν ότι η συνεχής έκθεση σε οθόνες συνδέεται με προβλήματα προσοχής, υπερκινητικότητα, δυσκολίες συγκέντρωσης και αυξημένα επίπεδα άγχους.

Επίσης ο χρόνος μπροστά στην οθόνη έχει συνδεθεί με συναισθηματικά προβλήματα σε παιδιά σχολικής ηλικίας, ενώ σε μικρότερες ηλικίες με καθυστέρηση στην ανάπτυξη της γλώσσας και της κοινωνικής ανάπτυξης.

Επιπλέον η εκτεταμένη χρήση συσκευών επηρεάζει σημαντικά τον ύπνο. Παιδιά που χρησιμοποιούν οθόνες αργά το απόγευμα ή πριν τον ύπνο παρουσιάζουν συχνότερα δυσκολίες στον ύπνο με άμεσες επιπτώσεις στη συμπεριφορά και τη διάθεση. Η ψηφιακή εξουθένωση δεν προκύπτει μόνο από το περιεχόμενο, αλλά από την αδιάκοπη διέγερση, τον γρήγορο ρυθμό εναλλαγής εικόνων και τον περιορισμό του ελεύθερου, μη δομημένου παιχνιδιού.

Σε αυτό το περιβάλλον, η αποχή από τις οθόνες, ακόμη και για μικρά αλλά σταθερά χρονικά διαστήματα, αποδεικνύεται ιδιαίτερα ωφέλιμη. Βοηθά τον εγκέφαλο να «επιβραδύνει», να ανακτήσει την ικανότητα συγκέντρωσης και να μειώσει το στρες. Τα παιδιά αποκτούν καλύτερη ποιότητα ύπνου και λιγότερη ευερεθιστότητα. Επιπλέον υπάρχει χρόνος για κίνηση, παιχνίδι, κοινωνική επαφή και δημιουργικές δραστηριότητες. Η αποχή συμβάλλει επίσης στην καλλιέργεια δεξιοτήτων αυτορρύθμισης, βοηθώντας τα παιδιά να αποκτήσουν μια πιο υγιή σχέση με την τεχνολογία.

Πρακτικές οδηγίες για γονείς

• Θέστε ξεκάθαρα και σταθερά χρονικά όρια στην καθημερινή χρήση συσκευών.
• Δημιουργήστε ζώνες “χωρίς οθόνες” στο σπίτι, όπως τα υπνοδωμάτια και τα οικογενειακά γεύματα.
• Καθιερώστε καθημερινές ώρες αποσύνδεσης, ώστε τα παιδιά να προσαρμοστούν σε ένα σταθερό ρυθμό εναλλαγής δραστηριοτήτων.
• Προσφέρετε ελκυστικές εναλλακτικές: αθλητισμό, παιχνίδι, βιβλία, κατασκευές, μουσική.
• Δώστε το καλό παράδειγμα, διατηρώντας και εσείς ισορροπημένη σχέση με τις οθόνες.
• Συζητήστε με τα παιδιά για το περιεχόμενο που βλέπουν και συμμετέχετε σε μέρος του ψηφιακού χρόνου τους.
• Προετοιμάστε λύσεις για τις “δύσκολες στιγμές” όπου η οθόνη γίνεται εύκολη διέξοδος.