Γιατί στρεφόμαστε στο φαγητό;

 Η ψυχολογία πίσω από τη συναισθηματική υπερφαγία - Γράφει η Μαρία Δαμασιώτη , Νοσηλεύτρια Ψυχικής Υγείας, Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Χίου - Κέντρο Παιδιού και Εφήβου...

Η συναισθηματική υπερφαγία αναφέρεται στην κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής σε ένα διατροφικό επεισόδιο ως αντίδραση συνήθως σε αρνητικά συναισθήματα, όπως το άγχος, η θλίψη, ο θυμός, η απογοήτευση, ο πόνος, η μοναξιά, το στρες . Τρώω για να ηρεμήσω ή να γεμίσω ένα συναισθηματικό κενό και όχι λόγω βιολογικής ανάγκης.

Οι ψυχολογικές ρίζες της, αρχίζουν στην παιδική ηλικία και τις ανεπαρκείς σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Η υπερφαγία είναι σε αρκετούς γνωστή ως συναισθηματική κατανάλωση τροφής.
Όταν ένα μωρό γεννιέται, ο πρώτος του τρόπος να συνδεθεί με τον κόσμο είναι μέσα από το στόμα: θηλασμός, πιπίλα, μπιμπερό. Ηρεμία, τροφή, ασφάλεια.

Ο Freud το ονόμασε «στοματικό στάδιο». Αν εκείνη την περίοδο δεν καλυφθούν σωστά οι ανάγκες του παιδιού (υπερβολική ή ελλιπής ικανοποίηση), τότε το άτομο μπορεί να «κολλήσει» σε αυτό το στάδιο και ως ενήλικας, μαθαίνει να διαχειρίζεται το άγχος, το στρες, τη μοναξιά, μέσα από το στόμα. Κάπνισμα, υπερφαγία, νευρικό τσίμπημα.

Σύγχρονες έρευνες στη νευροβιολογία αναφέρουν, πώς η έλλειψη στοργής και σταθερότητας στον πρώτο χρόνο ζωής αλλάζει τον τρόπο που το παιδί ρυθμίζει την κορτιζόλη ( την ορμόνη του στρές). Το αποτέλεσμα είναι ως ενήλικας να στρέφεται συχνότερα στο φαγητό για να κατευνάσει το νευρικό του σύστημα.

Το χρόνιο στρές αυξάνει την κορτιζόλη, η οποία ενισχύει την επιθυμία για γρήγορο, εύκολο φαγητό, συνήθως πλούσιο σε ζάχαρη ή λιπαρά. Το φαγητό λειτουργεί ως γρήγορη πηγή ανακούφισης και η υπερφαγία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως τρόπος προσωρινής ανακούφισης από αρνητικά συναισθήματα. Ωστόσο, το αίσθημα ενοχής που ακολουθεί ενισχύει τον φαύλο κύκλο. Άτομα που δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους μπορεί να χρησιμοποιούν το φαγητό ως «εργαλείο» για να τα καταπνίξουν. Η αρνητική εικόνα σώματος και τα ενοχικά συναισθήματα μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες εμφάνισης επεισοδίων υπερφαγίας.

Δημιουργείται ένας κύκλος συναισθήματος και φαγητού. Υπάρχει το αρνητικό συναίσθημα το οποίο φέρνει υπερφαγία για ανακούφιση, εμφανίζοντας μια προσωρινή ηρεμία που οδηγεί τελικά σε ενοχή και τύψεις, τα οποία επιφέρουν ξανά ένα νέο αρνητικό συναίσθημα.

Τα συνήθη σημάδια της συναισθηματικής υπερφαγίας είναι ότι τρώς χωρίς να υπάρχει πείνα, υπάρχει η επιθυμία για συγκεκριμένες «παρηγορητικές» τροφές, αίσθηση απώλειας ελέγχου, μυστικότητα γύρω από το φαγητό και φαγητό ως ανταμοιβή ή τιμωρία.
Η αναγνώριση των συναισθημάτων, η εξισορροπημένη διατροφή και το σημαντικότερο η υποστήριξη από ειδικούς, μπορούν να βοηθήσουν ώστε να διερευνηθούν τα βαθύτερα αίτια.