Όταν τα παιδιά μιλούν για τη φωτιά, τη φύση και τα συναισθήματά τους

Στο πλαίσιο του «Προγράμματος Ψυχοκοινωνικής Στήριξης των Πυρόπληκτων Περιοχών της Χίου», το Κέντρο Παιδιού και Εφήβου βρέθηκε κοντά στα παιδιά δύο δημοτικών σχολείων του νησιού...

του Δημοτικού Σχολείου Αγίου Γεωργίου και του Δημοτικού Σχολείου Καρυών.

Μέσα από βιωματικές δράσεις, συζήτηση και τεχνικές ενσυνειδητότητας, στόχος μας ήταν να δημιουργηθεί ένας ασφαλής χώρος όπου τα παιδιά θα μπορούσαν να εκφράσουν όσα βίωσαν μετά τις πυρκαγιές, να έρθουν σε επαφή με τα συναισθήματά τους και να ενισχύσουν την επαφή τους με το «εδώ και τώρα».

Δημοτικό Σχολείο Αγίου Γεωργίου

(2 συναντήσεις – 19 παιδιά όλων των τάξεων)

Η πρώτη συνάντηση ξεκίνησε με μια ιδεοθύελλα γύρω από τη φύση:
τι είναι, τι μας προσφέρει, τι της προσφέρουμε εμείς και τι πληγές μπορεί να της προκαλέσει ο άνθρωπος. Η συζήτηση οδήγησε φυσικά στη φωτιά που έπληξε τη Χίο και αποτέλεσε αφορμή για να μοιραστούν τα παιδιά σκέψεις, συναισθήματα και αντιδράσεις.

Τα συναισθήματα που πυροδότησε το τραυματικό αυτό γεγονός αποτυπώθηκαν στον πίνακα με ζεστά χρώματα (κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο), ενώ τα συναισθήματα του παρόντος, που συνδέονται με την αναγέννηση της φύσης και τις ευχάριστες εμπειρίες, αποδόθηκαν με ψυχρά χρώματα. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, τα παιδιά συνειδητοποίησαν πως ακόμη και σε περιόδους κρίσης συνυπάρχουν πολλά και διαφορετικά συναισθήματα και πως η ένταση των δύσκολων συναισθημάτων μπορεί σταδιακά να μειωθεί.

Κάθε παιδί δημιούργησε τον δικό του «κύκλο συναισθημάτων» και, μέσα από τη σύγκριση, αναδείχθηκαν κοινά αλλά και διαφορετικά βιώματα γύρω από το ίδιο γεγονός.

Στο δεύτερο μέρος της συνάντησης, τα παιδιά εξασκήθηκαν σε τεχνικές ενσυνειδητότητας, χρησιμοποιώντας την ακοή και την κίνηση. Μέσα από δύο διαφορετικά μουσικά ακούσματα, επικεντρώθηκαν στις αισθήσεις του σώματός τους και στην επαφή με το παρόν. Η συζήτηση που ακολούθησε έδειξε ότι τα παιδιά μπόρεσαν να εστιάσουν συνειδητά την προσοχή τους και να αναγνωρίσουν τη χρησιμότητα αυτής της διαδικασίας. Η συνάντηση ολοκληρώθηκε με μια ευχή για το μέλλον από το κάθε παιδί.

Στη δεύτερη συνάντηση, φάνηκε ξεκάθαρα ότι όσα είχαν προηγηθεί είχαν αφομοιωθεί: τα παιδιά τα ενσωμάτωσαν αβίαστα σε εικαστικά έργα της επιλογής τους και δημιούργησαν ένα προσωπικό “βιβλίο ενδυνάμωσης”, όπου αποτύπωσαν τόσο τα δύσκολα συναισθήματα όσο και τους ανθρώπους και τις δραστηριότητες που τους δίνουν δύναμη.

Παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες (έργα οδικής ανάπλασης, έλλειψη επικοινωνίας), ήταν εμφανές ότι τα παιδιά είχαν έντονη ανάγκη να εκφραστούν και να μιλήσουν για τα βιώματά τους. Η εμπειρία αυτή μας υπενθύμισε πόσο αυθόρμητα και ελεύθερα τα παιδιά –ιδιαίτερα τα μικρότερα– έρχονται σε επαφή με τα συναισθήματά τους, σε αντίθεση με τους ενήλικες που συχνά προσπαθούν να τα αποφύγουν ή να τα «κατεβάσουν». Όμως, μέσα από τη βίωση και την αποδοχή τους, το παιδί μαθαίνει σταδιακά να τα διαχειρίζεται.

 Δημοτικό Σχολείο Καρυών

(2 συναντήσεις – 17 παιδιά όλων των τάξεων)

Στο Δημοτικό Σχολείο Καρυών, η πρώτη συνάντηση ξεκίνησε με την προβολή του βίντεο «Το Δέντρο που Έδινε», το οποίο αποτέλεσε την αφορμή για σκέψεις και συναισθήματα γύρω από τη φύση, τη σχέση του ανθρώπου μαζί της και τις πληγές που μπορεί να υποστεί.

Ακολούθησαν ασκήσεις ενσυνειδητότητας, με έμφαση στην αναπνοή και τις αισθήσεις:
η εισπνοή σαν να μυρίζουμε ένα λουλούδι, η εκπνοή σαν να σβήνουμε ένα κερί, καθώς και ένας σύντομος καθοδηγούμενος διαλογισμός. Τα παιδιά κλήθηκαν να παρατηρήσουν το σώμα τους, την αναπνοή, τους ήχους και τον εαυτό τους «από απόσταση», μαθαίνοντας ότι, ακόμη κι αν η προσοχή φεύγει στις σκέψεις, μπορεί πάντα να επιστρέφει στο παρόν.

Η συζήτηση που ακολούθησε ανέδειξε κάτι πολύ σημαντικό: από μικρή ηλικία, τα παιδιά τείνουν να «ζουν μέσα στο κεφάλι τους». Ωστόσο, μπόρεσαν να αναγνωρίσουν τη χρησιμότητα των ασκήσεων, όχι μόνο ως μέσο χαλάρωσης, αλλά ως τρόπο επαφής με την παρούσα στιγμή χωρίς κριτική.

Όπως και στο σχολείο του Αγίου Γεωργίου, ακολούθησε συζήτηση για τις φωτιές που έπληξαν έντονα την περιοχή τους. Τα παιδιά μοιράστηκαν σκέψεις και συναισθήματα, τα κατέγραψαν με χρώματα και αναγνώρισαν πώς τα δύσκολα συναισθήματα μπορούν σταδιακά να δώσουν χώρο σε πιο ευχάριστα, μέσα από δραστηριότητες και τη στήριξη των σημαντικών άλλων.

Οι συναντήσεις ολοκληρώθηκαν με τη δημιουργία ενός προσωπικού βιβλίου ενδυνάμωσης και ενός εικαστικού έργου, καθώς και με την έκφραση μιας ευχής για το μέλλον.

Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η έντονη αίσθηση καθήκοντος και η ανάγκη των παιδιών να «τα πάνε καλά» και να ανταποκριθούν στις προσδοκίες. Παράλληλα, ήταν εμφανής η βαθιά τους ανάγκη να εκφραστούν και να ακουστούν.

 Ένα κοινό συμπέρασμα

Και στα δύο σχολεία, φάνηκε ξεκάθαρα πόσο αναγκαίο είναι να ενταχθούν στη σχολική καθημερινότητα τεχνικές ενσυνειδητότητας που ενισχύουν την επαφή με το παρόν. Σε μια εποχή έντονων ρυθμών και υπερδιέγερσης, τα παιδιά χρειάζονται χώρους και εργαλεία για να απομακρύνονται από τον καταιγισμό σκέψεων και να επιστρέφουν στις αισθήσεις, στο σώμα και στο «τώρα».

Το Κέντρο Παιδιού και Εφήβου θα συνεχίσει να βρίσκεται δίπλα στα παιδιά και τις κοινότητες της Χίου, ενισχύοντας τη φωνή τους και στηρίζοντας τη συναισθηματική τους ανθεκτικότητα.

Μάθετε περισσότερα για το Πρόγραμμα Ψυχοκοινωνικής Στήριξης των Πυρόπληκτων Περιοχών της Χίου που υλοποιεί το Κέντρο Παιδιού και Εφήβου, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Μποδοσάκη ΕΔΩ