Σεξουαλική κακοποίηση παιδιών

Γράφει η Ελένη Πίπα, Κοινωνική Λειτουργός της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας Χίου του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου.

Η σεξουαλική κακοποίηση σε παιδιά είναι κάτι που ο κοινός νους δε θέλει καν να σκέφτεται ότι μπορεί και να συμβεί.

Σεξουαλική κακοποίηση είναι η κάθε σεξουαλική πράξη μεταξύ ενός ενήλικα κι ενός ανηλίκου ή μεταξύ δύο ανηλίκων όταν ο ένας ασκεί ισχύ ή εξουσία προς τον άλλον. Αυτή μπορεί να γίνει με τη βία, με εξαναγκασμό ή πείθοντας τον ανήλικο να εμπλακεί σε κάποιου είδους σεξουαλική πράξη. Περιλαμβάνονται στον ορισμό και πράξεις που δεν απαιτούν σωματική επαφή όπως η έκθεση γυμνού σώματος, η έκθεση πορνογραφικού υλικού, η ηδονοβλεψία, η επικοινωνία με σεξουαλικό τρόπο, κα.

Τον τελευταίο καιρό γίνονται γνωστά ολοένα και περισσότερα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων. Η ασέλγεια σε βάρος ανηλίκων είναι από τα πιο ειδεχθή αδικήματα και δικαιολογημένα, καθώς τα παιδιά αποτελούν κατεξοχήν θύματα ανυπεράσπιστα, με μειωμένη ικανότητα αντίδρασης.

Στη συντριπτική πλειονότητα τα παιδιά γνωρίζουν τον δράστη και μόνο σε ένα μικρό ποσοστό των περιπτώσεων ο δράστης τους είναι άγνωστος. Οι δράστες καλλιεργούν την εμπιστοσύνη των θυμάτων στο πρόσωπό τους, τα δωροδοκούν ή τα εξαπατούν. Για αυτό και αρκετά κρούσματα συμβαίνουν σε μέρη που υποτίθεται θα έπρεπε να είναι ασφαλή, όπως τα σχολεία και οι εκκλησίες. Πολλές φορές το παιδί θύμα αισθάνεται ντροπή και ενοχή, κατηγορεί τον εαυτό του.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) περίπου 1 στα 5 παιδιά πέφτει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής βίας ή κακοποίησης. Στην Ελλάδα 1 στα 6 παιδιά θα δεχθεί κάποια μορφή σεξουαλικής βίας στη ζωή του, 1 στα 13 παιδιά θα έχει και σωματική επαφή με τους δράστες και 1 στα 30 θα έχει μια εμπειρία βιασμού ή απόπειρας βιασμού. Όμως, τα καταγγελλόμενα περιστατικά σε όλων των ειδών τις υπηρεσίες δεν φτάνουν ούτε στο 1 τοις χιλίοις.

Στην περίπτωση που γίνει αναφορά της σεξουαλικής κακοποίησης η τοπική κοινωνική υπηρεσία θα διενεργήσει κοινωνική έρευνα και θα ενημερώσει την εισαγγελία ανηλίκων. Η εισαγγελία ανηλίκων έπειτα θα καλέσει την οικογένεια ή θα διατάξει κοινωνική έρευνα ή παιδοψυχιατρική εκτίμηση του παιδιού ή ακόμη και άμεση απομάκρυνση του ανηλίκου από την οικογένεια. Κάποια τοπική ιατροπαιδαγωγική υπηρεσία μπορεί να εργαστεί από κοινού με το σχολείο για την προσέγγιση της οικογένειας, τη στήριξη και την θεραπευτική αντιμετώπιση του ανηλίκου, τη συνοδεία του στη δικαστική διαδικασία.

Τις διαστάσεις, τα χαρακτηριστικά και τη λήψη μέτρων ενάντια στη σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων συζήτησαν οι συμμετέχοντες στο 1Ο Διεθνές Συνέδριο που διοργάνωσε «Το Χαμόγελο του Παιδιού» με τίτλο «Σεξουαλική κακοποίηση παιδιών: Τα επόμενα βήματα για την ολιστική στήριξη των παιδιών» στο Κεντρικό Κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών τον Νοέμβριο του 2022.

Στο Συνέδριο δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση από τον οργανισμό «Το Χαμόγελο του Παιδιού» στην ανάγκη σύστασης ενιαίου φορέα για την καταγραφή των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και της φύσης αυτών, αλλά και στη θεσμοθέτηση της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ώστε να ενημερώνονται τα παιδιά, με έγκυρο τρόπο, για τα σχετικά ζητήματα και αφετέρου να γνωρίζουν τα παιδιά τι πρέπει να αρνούνται, τι να υποψιάζονται και για τι να αναζητούν βοήθεια σε περίπτωση που νιώσουν απειλούμενα.

Ένα ακόμη σημανυικό μέτρο που προτάθηκε είναι η δημιουργία και στην Ελλάδα, Κέντρων στα οποία εξειδικευμένη επιστημονική ομάδα θα πλαισιώνει κάθε παιδί θύμα, ώστε να καταθέτει όλα όσα έχει υποστεί ενοποιημένα, μία και μόνη φορά, σε απόλυτα ασφαλές και φιλικό περιβάλλον σε εκπαιδευμένους συνεντευκτές και ο αυστηρός περιορισμός των δυνατοτήτων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών να καλούν το παιδί – θύμα για περαιτέρω καταθέσεις – συνεντεύξεις, ή μαρτυρίες, πριν, ή μετά αυτή την ενοποιημένη κατάθεσή του, ώστε να αποτρέπεται δευτερογενής θυματοποίηση των παιδιών.

Τέλος, μεταξύ άλλων, προτάθηκαν αυστηρότερες και παραδειγματικές ποινές όσων καταδικάζονται για σεξουαλικά εγκλήματα ενάντια στα παιδιά.