Η κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία

της Εύας Καλαντζή, ψυχιάτρου της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας Χίου

Η κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία, αν και αποτελεί συχνό φαινόμενο, στο μεγαλύτερο ποσοστό μένει αδιάγνωστη, κυρίως γιατί τα συμπτώματά της θεωρούνται φυσιολογικό επακόλουθο της αύξησης της ηλικίας. Αυτό οδηγεί σε υποθεραπεία με αποτέλεσμα να ταλαιπωρούνται πρώτα οι ασθενείς και συνακόλουθα τα άτομα του στενού περιβάλλοντός τους.

Οι ηλικιωμένοι με κατάθλιψη μπορεί να εμφανίζουν μείωση της ενεργητικότητάς τους, αλλαγές στην όρεξη για φαγητό, αλλαγές στο ωράριο του ύπνου, διαταραχές τη συγκέντρωση, τη μνήμη ή τον προσανατολισμό (ψευδοάνοια), άρνηση για δραστηριότητες που τους προκαλούσαν ευχαρίστηση ή ακόμα και παρανοϊκές ιδέες (πχ κάποιος θέλει να τους κλέψει ή να τους σκοτώσει). Πολύ συχνά εμφανίζουν σωματικά συμπτώματα όπως αλλαγές στη λειτουργία του εντέρου και χρόνιους πόνους που δεν υποχωρούν εύκολα, καταστάσεις που πολλές φορές μπερδεύουν και δεν βάζουν την υποψία της κατάθλιψης.

Οι ηλικιωμένοι σπάνια αναζητούν βοήθεια μόνοι τους, κυρίως γιατί το θεωρούν σημείο αδυναμίας ή φοβούνται πως «τα χάνουν». Συχνά εμφανίζουν αυτοκτονικό ιδεασμό ως αποτέλεσμα των προβλημάτων τους, με συνέπεια το ποσοστό αυτοκτονίας στους ηλικιωμένους να είναι μεγαλύτερο από ότι στο γενικό πληθυσμό.

Αν κάποιο άτομο της ηλικίας αυτής εμφανίσει αλλαγή στη συμπεριφορά του ή στις συνήθειές του καλό είναι να εκτιμήσει την κατάσταση κάποιος ειδικός. Ο ψυχίατρος πριν θέσει την διάγνωση της κατάθλιψης θα κάνει έναν πλήρη οργανικό έλεγχο, με τις αντίστοιχες εργαστηριακές εξετάσεις όπου αυτές απαιτούνται, ώστε να αποκλειστούν νοσήματα που εμφανίζονται με πρώτο σύμπτωμα την κατάθλιψη ή που συνοδεύονται από αυτή. Τέτοια νοσήματα είναι οι διαταραχές στη λειτουργία του θυρεοειδούς, ο σακχαρώδης διαβήτης,τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, η νόσος Parkinson, ο καρκίνος, η καρδιαγγειακή νόσος, διάφορες αναιμίες. Πρέπει επίσης να αποκλειστεί και η λήψη φαρμάκων που προκαλούν καταθλιπτικά συμπτώματα όπως είναι φάρμακα για το άσθμα, κάποια αντιυπερτασικά, κορτικοστεροειδή και βενζοδιαζεπίνες (ηρεμιστικά που χρησιμοποιούνται συχνά από ηλικιωμένους για τον ύπνο).

Η έγκαιρη και σωστή διάγνωση της κατάθλιψης στους ηλικιωμένους εξαρτάται κατά πολύ από την εμπειρία του γιατρού, γιατί πολλές φορές εμπλέκεται με σωματικά προβλήματα και ενισχύεται ή καλύπτεται από αυτά. Είναι πολύ σημαντικό να διαγιγνώσκεται, έτσι ώστε το
άτομο να λαμβάνει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Συνήθως χορηγούνται αντικαταθλιπτικά της κατηγορίας των SSRI’s, τα οποία έχουν γενικώς λιγότερες παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα, από ότι τα αντικαταθλιπτικά παλαιότερης γενιάς.

Η κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία είναι νόσος που προκαλεί αναστάτωση και ταλαιπωρία στο άτομο και το περιβάλλον του και δεν αποτελεί μια φυσιολογική πορεία της γήρανσης. Ως εκ τούτου μπορεί και πρέπει να θεραπεύεται.