Το παιδί μου είναι "χαρισματικό" ;

Γράφει η Ελευθερία Μπινίκου, Ψυχολόγος Τμήματος Παιδιών & Εφήβων....

Πρόκειται για ένα σύνηθες ερώτημα που προκύπτει, αν αφιερώσει κανείς επαρκή χρόνο να συζητήσει με γονείς παιδιών που εμφανίζουν εξαιρετικές ικανότητες και ιδιαίτερα ταλέντα.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των χαρισματικών παιδιών είναι ένα θέμα που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον όλο και περισσότερων χωρών ανά τον κόσμο και τελευταία και της Ελλάδας.

Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν, το ενδιαφέρον των κοινωνιών για τη χαρισματικότητα τοποθετείται χρονικά στην αρχαιότητα. Στη Σπάρτη, η χαρισματικότητα ήταν συνώνυμη των πολεμικών και αρχηγικών ικανοτήτων, ενώ οι Αρχαίοι Αθηναίοι πίστευαν ότι οι ειδικές ικανότητες κάποιου ήταν απόρροια θεϊκής παρέμβασης.

Σταδιακά, με το πέρασμα των αιώνων οι αντιλήψεις που αφορούσαν την χαρισματικότητα εξελισσόταν, και καθώς η εξέταση της νοημοσύνης γινόταν δημοφιλής, η πολύ υψηλή νοημοσύνη άρχισε να χρησιμοποιείται ως χαρακτηριστικό για την έκφραση της χαρισματικότητας. Πλέον, έχουμε καταλήξει να θεωρούμε ότι η χαρισματικότητα είναι μια έννοια πολυδιάστατη.

Πρέπει να θυμόμαστε ότι πολλά παιδιά που μπορούν να θεωρηθούν χαρισματικά, δεν επισημαίνονται ποτέ. Στην πράξη, το ερώτημα τίθεται σχεδόν πάντα για παιδιά που εμφανίζουν προβλήματα προσαρμογής στο σχολείο, όπως ανία, μειωμένη σχολική επίδοση, κοινωνικά και συναισθηματικά προβλήματα. Aυτό οδηγεί συχνά στην έναρξη μιας χρονοβόρας και επίπονης διαγνωστικής διαδικασίας με την αρωγή ειδικών, όπου συνήθως σπάνια επιβεβαιώνεται η υπόθεση της χαρισματικότητας.
Γιατί ωστόσο αυτό το ερώτημα αποκτά ολοένα και περισσότερο βαρύτητα στους κόλπους της ερευνητικής κοινότητας, της εκπαίδευσης και της οικογένειας;
Φαίνεται να είναι πολύ πιο ελκυστικό και ασφαλές, τόσο για τους εκπαιδευτικούς όσο και για τους γονείς, να θεωρήσουμε ότι οι δυσκολίες που διαπιστώνουμε, συνδέονται περισσότερο με ένα χαρακτηριστικό «ανωτερότητας», παρά με ένα ψυχικό πόνο που μπορεί να είναι το αποτέλεσμα ενός ελλείμματος.

Τι πρέπει να κάνουμε όταν αναρωτιόμαστε αν ένα παιδί είναι χαρισματικό;

Ο τρόπος εντοπισμού ενός χαρισματικού παιδιού είναι ένα καίριο και περίπλοκο ζήτημα. Όπως προαναφέραμε, μια αξιόπιστη διαγνωστική διαδικασία συχνά μπορεί να είναι επίπονη και χρονοβόρα και απαιτεί την εμπλοκή μιας πλήρους διεπιστημονικής ομάδας θεραπευτών για την αποφυγή λαθών. Οι περισσότεροι συγγραφείς προτείνουν ως αξιόπιστη τη διαδικασία εντοπισμού μόνον όταν βασίζεται στη συμπερίληψη όλων των εκφάνσεων της χαρισματικότητας και του ταλέντου. Επιπλέον, η έγκαιρη επισήμανση επιτρέπει στα ιδιαίτερα ταλέντα να εκφραστούν και να αναπτυχθούν. Μέχρι σήμερα φαίνεται να μην έχει βρεθεί συγκεκριμένο προφίλ απόδοσης στις διάφορες υποδοκιμασίες των σταθμισμένων εργαλείων για τη μέτρηση του Δείκτη Νοημοσύνης, που να χαρακτηρίζει αυτά τα παιδιά. Στην Ελλάδα, ο όρος χαρισματικότητα παραμένει σχεδόν άγνωστος. Δεν είναι τυχαίο ότι φαίνεται να μην υπάρχει σχετική εκπαιδευτική μέριμνα για την περίπτωση της συγκεκριμένης μαθητικής πληθυσμιακής μερίδας. Το εύρος των ερευνών που να αφορούν τη διαφορετική εκπαίδευση αυτών των παιδιών είναι περιορισμένο. Αναζητήσαμε ενδεικτικά τις σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις, και παρόλο που υπάρχει διάταξη που προβλέπει την ανάπτυξη προτύπων αξιολόγησης και ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τους μαθητές αυτούς, δυστυχώς φαίνεται να μην έχει ενεργοποιηθεί έως σήμερα.

Ελευθερία Αδαμ. Μπινίκου
Ψυχολόγος
Msc Παιδί και Έφηβος :Πρόληψη και Θεραπεία.
Τμήμα Παιδιών & Εφήβων
Κέντρο Παιδιού & Εφήβου

Πληροφορίες: Εγκρεμού 30, Χίος, τηλ 2271020000 (εσωτ.1)