Μύθοι και αλήθειες για τα "ψυχοφάρμακα"

Γράφει η Ηλιάνα Φύλλα, Ψυχίατρος - Συνεργάτης Τμήματος Ψυχικής Υγείας Ενηλίκων, Kέντρο Παιδιού και Εφήβου...

Η πρώτη σημαντική αλήθεια που χρειάζεται να ξεκαθαριστεί σε αυτό το θολό και γεμάτο μύθους τοπίο της Ψυχοφαρμακολογίας φαίνεται ότι είναι ο ίδιος ο τίτλος μας! Τα ψυχοφάρμακα δεν αποτελούν μια ενιαία κατηγορία όπως δυστυχώς πιστεύει ο περισσότερος κόσμος. Το ομαδικό όμως αυτό «τσουβάλιασμα» κάτω από μια ταμπέλα που έχει τόσο δυσφημιστεί, εξυπηρετεί την συντήρηση όλων των προκαταλήψεων που οδηγούν χιλιάδες συνανθρώπους μας στην ελλιπή θεραπεία.

Συνεχίζοντας την αποκάλυψη, ερχόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο με έναν πανανθρώπινο φόβο μπροστά στην ψυχιατρική νόσο που παίρνει λόγο και καταγγέλλει: αυτά τα φάρμακα είναι επικίνδυνα, σε κάνουν να χάσεις το μυαλό σου, γίνεσαι «ζόμπι»!!! Η αλήθεια είναι ότι τις περισσότερες φορές η εικόνα που βλέπουμε και μας προβληματίζει είναι εικόνα ανθρώπων που τα φάρμακα δεν αντιμετωπίζουν πλήρως το ψυχιατρικό τους πρόβλημα. Από την άλλη, η προσωπικότητά μας, δηλαδή ο τρόπος που έχουμε μάθει να σκεφτόμαστε, να νιώθουμε, να σχετιζόμαστε και να δημιουργούμε, σε καμία περίπτωση δεν αλλοιώνεται από τα ψυχιατρικά φάρμακα. Η βιοχημική τους δράση σχετίζεται με την ανακούφιση από βασανιστικά και ενοχλητικά συμπτώματα, όπως για παράδειγμα το αίσθημα κατάθλιψης ή άγχους. Τα ψυχιατρικά φάρμακα δεν μπορούν και δεν κάνουν τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο.

Και κυρίως δεν έχουν ανάλογη δράση με τα ναρκωτικά! Δεν προκαλούν «ψεύτικη χαρά» σε κάποιον που δεν νοσεί και μόνο μία κατηγορία φαρμάκων, τα βενζοδιαζεπινικού τύπου αγχολυτικά, έχουν το δυναμικό να προκαλέσουν εξάρτηση. Με τα άλλα φάρμακα μπορεί να προκληθεί κάποιο σύνδρομο διακοπής (π.χ. αντικαταθλιπτικά,) που δεν είναι επικίνδυνο κι αν προκύψει συνήθως διαρκεί λίγο. Η δυσφορία μετά από την διακοπή φαρμάκων κάποιες φορές έχει να κάνει με το ότι αναδύεται εκ νέου το άγχος και η δυσφορία που έως τότε η αγωγή κατεύναζε.

Ας μην αφήνουμε, λοιπόν, προκαταλήψεις να στέκονται εμπόδιο στην αντιμετώπιση ψυχικών συμπτωμάτων· αλλά από την άλλη, ας μην θεωρήσουμε και ότι είναι φάρμακα που μπορεί κανείς να τα χρησιμοποιεί ελεύθερα! Η επιλογή της θεραπευτικής πρότασης που μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία, ή τον συνδυασμό τους, αποτελεί μέρος της άσκησης ιατρικής του ειδικού ψυχιάτρου. Και όσον αφορά στην φαρμακευτική αγωγή, αυτό που υπάρχει είναι το κατάλληλο φάρμακο, στην κατάλληλη δοσολογία, με κάποιο συγκεκριμένο προφίλ επιθυμητών και ανεπιθύμητων ενεργειών και ένα συγκεκριμένο λόγο οφέλους-κόστους που πάντα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν.